Narzędzia wielofunkcyjne (ang. multitools) zdobywają na całym świecie coraz większą popularność. Także i naszym kraju coraz więcej osób zaczyna doceniać zalety funkcjonalnie zaprojektowanych i wykonanych z najlepszych materiałów multitool'i. Wiodący producenci potrafią zmieścić całą skrzynkę z narzędziami (szczypce, różnego rodzaju ostrza, przecinaki, otwieracze, piłki, pilniki, śrubokręty itp...) w objętość dużo mniejszą niż telefon komórkowy i często o niewiele większej wadze. Zawsze jednak powinno się pamiętać, że żaden multitool nie może równać się z pełnowymiarowymi narzędziami, takimi jak solidny nóż, klucz, obcęgi czy piła. Oferta multitool'i dostępnych na rynku poszerza się z każdym miesiącem i sądzę, że każdy znajdzie wśród nich taki, który jemu właśnie najbardziej odpowiada. Należy bowiem uzmysłowić sobie jedną, zasadniczą rzecz - nie ma jednego, uniwersalnego, najlepszego tool'a. Można znaleźć tylko taki, który najlepiej spełnia założenia danego użytkownika. Przedstawienie wszystkich dostępnych, markowych narzędzi przekroczyłoby z pewnością dopuszczalną objętość mojej strony na serwerze :) i dlatego skupię się na trzech wybranych modelach wiodących w tej dziedzinie firm  Gerber, Leatherman, oraz nowatorski tool Spyderco (przedstawione są na zdjęciu w tej kolejności licząc od lewej) i reprezentujące trzy zupełnie inne podejścia do konstrukcji multitool'a.

Leatherman SuperTool

Firmę Leatherman można śmiało nazwać ojcem narzędzi wielofunkcyjnych. Dzisiaj produkuje kilkanaście różnych modeli, ale ich oryginalnym, najbardziej znanym, klasycznym wzorem jest SuperTool. Waży prawie 250g, posiada duże (jak na takie narzędzie) ostrze o długości 7,5cm i może pełnić 17 różnych funkcji. SuperTool to po rozłożeniu największe z opisywanych przeze mnie narzędzi. Szczypce pozbawione najmniejszych luzów pozwalają chwytać duże przedmioty i odkręcać nakrętki o rozmiarze do 22mm. Wąskie końcówki szczypiec są przy tym dopasowane z taką precyzją, że z łatwością można nimi uchwycić szpilkę, cienką blaszkę, a nawet pojedynczy włos! Żadnego problemu nie stanowi też dla Leatherman'a przecięcie stalowej siatki ogrodzeniowej. Na pochwałę zasługuje długa piłka do drewna (8cm) o dużych, mocnych zębach, pozwalająca przepiłować (przy odrobinie cierpliwości i wprawy) konar o średnicy ponad 10cm!

Wszystkie narzędzia są pewnie blokowane, a do zwolnienia blokady wystarczy częściowo otworzyć narzędzie sąsiednie - system prosty, lecz mówiąc szczerze mało wygodny. Niestety, konstruktorom SuperTool'a nie udało się zaprojektować narzędzia idealnego. Operowanie szczypcami, szczególnie podczas prac wymagających mocnego chwytu, nie należy do najprzyjemniejszych. Wąskie, ostre krawędzie rączek wżynają się boleśnie w dłoń - w takich sytuacjach proponuję rękawice lub owinięcie narzędzia kawałkiem materiału. Dla porównania projektanci Gerber'a, przez zastosowanie odmiennego systemu otwierania, świetnie poradzili sobie z tym problemem i dłoń naciska na dużą, jednolitą powierzchnię rączki, tak jak w zwykłych kombinerkach. Należy jednak podkreślić, że SuperTool zbudowany jest bardzo solidnie i śmiało polecam go do wszelkich prac w domu, pod namiotem czy w samochodzie - z pewnością zasługuje na swoją nazwę. Wyposażony jest w elegancko wykonaną, czarną, skórzaną pochwę.

Gerber Multi-Plier Tool

Gerber, w modelu Multi-Plier 600 "Woodsman", proponuje nieco nowocześniejsze rozwiązania. Narzędzie waży mniej - 220g. Posiada szczypce podobne jak Leatherman z tą jednak różnicą, że rozłożenie polega na wysunięciu ich z rączek i można to wykonać szybkim, strząsającym ruchem nadgarstka, nie angażując drugiej ręki. Możliwość "uaktywnienia" mocnych kleszczy jedną ręką ma czasem duże znaczenie, np. gdy druga potrzebna jest do przytrzymania się podczas pracy na drabinie lub na pokładzie jachtu itp. Zdaniem wielu użytkowników Multi-Plier Gerbera ma jeszcze jedną, ogromną przewagę nad innymi narzędziami. Mianowicie oferuje on budowę modularną, co oznacza, że wszystkie elementy wyposażenia można wymieniać zależnie od rzeczywistych potrzeb użytkownika. Można więc wybrać i skompletować optymalną konfigurację narzędzi, a do wyboru mamy: dwa rodzaje szczypiec (wzmocnione i precyzyjne), dwa typy ostrz (z piłką i bez), trzy śrubokręty płaskie, dwa rodzaje pilników, śrubokręt Philips (krzyżak), otwieracze do kapsli oraz konserw, adapter do wymiennych piłek 70mm od wyrzynarek, nożyczki, kółko do mocowania linki oraz szydło.

Do Gerbera dostępne są też bardziej specjalistyczne narzędzia, takie jak odpowiedniej średnicy bolec do osadzania zapalników w C4 czy zaciskacz spłonek (tylko w wojskowej wersji E.O.D. - Explosive Ordinance Disposal). Jednorazowo można złożyć zestaw: szczypce oraz 7 do 10 rozkładanych narzędzi, mogących pełnić od 12 do 19 wybranych funkcji! Kolejnymi dodatkami do standardowego modelu są adapter końcówek wkrętakowych i zestaw piłek 70mm (do drewna, metalu oraz ostrze z węglików spiekanych do ceramiki i szkła). Oczywiście, wszystkie rozkładane narzędzia Gerbera są blokowane. Służy do tego niezawodny mechanizm, podobny jak w nożach z serii Bolt-Action tego samego producenta. Zniesienie blokady jest dużo prostsze niż w Leatherman'ie - wystarczy odsunąć o 1cm do tyłu czarną płytkę umieszczoną na rączce. Multi-Plier Tool to wysoce funkcjonalne, zoptymalizowane i bardzo wygodne w użytkowaniu narzędzie. Pochwa z cordury jest dodatkowo usztywniona w środku i zamykana taśmą Velcro.

Spyderco SpydeRench

Firma Spyderco znana jest ze swoich doskonałych noży, które charakteryzuje otwór w ostrzu umożliwiający szybkie otwieranie ich jedną ręką. Od tej linii nie odbiega SpydeRench - narzędzie zaprojektowane tak dziwnie, pomysłowo i tak inaczej od wszystkich na rynku, jak to tylko było możliwe. Jest lekki (niecałe 200g), bardzo zwarty i wyposażony w zawsze gotowe do szybkiego otwarcia ostrze. Samo narzędzie można rozdzielić na trzy niezależne podzespoły: a) nóż z gniazdem do mocowania śrubokrętów, b) diamentowy, trójprofilowy pilnik do metalu oraz c) klucz nastawny. Umożliwia to równoległą pracę kilku osobom lub współpracę narzędzi, np. klucza trzymającego nakrętkę i śrubokrętu do dokręcenia śruby. Jest to w tej chwili jedyne dostępne narzędzie wielofunkcyjne z taką, jakże czasem potrzebną, opcją. Doskonałym pomysłem zespołu projektantów Spyderco było umieszczenie w narzędziu wspomnianego klucza nastawnego z możliwością wydłużenia ramienia do ponad 20 cm! Możliwe jest dzięki temu bezproblemowe odkręcanie nakrętek o rozmiarach od 2mm do 15mm. Niestety, szczypce zastosowane w tym modelu nie mają nic wspólnego z precyzją szczypiec Leatherman'a i sprawiają niemałe kłopoty podczas trzymania drobnych przedmiotów, szczególnie o wymiarach mniejszych niż 1 czy 2mm (np. haczyki wędkarskie).

Ciekawą możliwością jest za to podwójne mocowanie kleszczy, co po przestawieniu umożliwia zwiększenie ich rozstawu i chwytanie przedmiotów relatywnie dużych - nawet rur instalacyjnych o średnicy jednego cala. Jak każdy nóż firmy Spyderco, SpydeRench wyposażony jest w ostrze otwierane jedną ręką, tutaj wykonane ze stali 440C i o długości 6,3cm. Do niewątpliwych zalet SpydeRench'a należy bardzo dobra ergonomia. Podczas pracy szczypcami, czy nożem, dłoń opiera się w naturalny sposób na zaokrąglonych kształtach toola. Niestety, SpydeRench posiada też kilka zasadniczych wad, które nie pozwalają polecić go jako uniwersalnego narzędzia na wyprawę myśliwską czy na camping. Są to brak jakiejkolwiek piłki oraz otwieraczy do konserw i kapsli. Poza tym często można odczuć brak przecinaka do drutu i przewodów. SpydeRench polecałbym raczej jako narzędzie dla rowerzysty czy motocyklisty gdzie nastawny klucz i oddzielny śrubokręt są od otwieracza znacznie ważniejsze. Nieco chybionym pomysłem było również zastosowanie klipsa do noszenia narzędzia w kieszeni zamiast solidnie wykonanej pochwy z cordury. Osobiście bardzo wątpię czy 200g noszone na co dzień w kieszeni jest do zaakceptowania przez przeciętnego użytkownika. Niech multitool podróżuje raczej w plecaku lub w samochodzie, a do jeansów polecam każdemu dobrej klasy, lekki składany nóż - chociażby Spyderco Endura.

Na koniec tabelka pokazująca funkcjonalność przedstawionych multitooli