PRZESTRZELIWANIE WIATRÓWKI Z OTWARTYMI PRZYRZĄDAMI CELOWNICZYMI, WYZNACZANIE ŚREDNIEGO PUNKTU TRAFIENIA (ŚPT) I POPRAWEK...
Przestrzeliwanie wiatrówki polega na zgraniu przyrządów celowniczych wiatrówki z osią przewodu lufy w taki sposób aby wystrzeliwane z tej broni śruty trafiały na określonej odległości w punkt celowania. |
 Przestrzeliwanie wiatrówki można przeprowadzać dwoma sposobami: „pod punkt” (rys 1.) i „w punkt" (rys. 2)W pierwszym przypadku celuje się pod czarne koło tarczy. Na określonej odległości przestrzeliwania śruciny powinny trafiać w środek okręgu. Aby muszka nie „zlewała się” z czarnym polem celujący zostawia cienki prześwit białego pola pomiędzy muszką a czarnym okręgiem. Dodatkową zaletą wyboru takiego sposobu ustawienia przyrządów celowniczych jest fakt, iż muszka nie zasłanie połowy celu. Sposób przestrzeliwania „w punkt” (metoda klasyczna) polega na takim zgraniu muszki ze szczerbinką, aby linia celowania kończyła się na punkcie celu, który ma być punktem trafienia Z racji umiejscowienia przyrządów celowniczych na wiatrówce (szczerbinka blisko, muszka relatywnie daleko od źrenicy oka) ważnym jest, aby uwaga strzelca koncentrowała się na muszce, tzn. muszka powinna być widziana najostrzej, szczerbinka dostatecznie ostro, natomiast tarcza nieostro (rys. 3).
Przestrzeliwując wiatrówkę należy pamiętać że:
|
Nawet w najbardziej sprzyjających warunkach wystrzeliwane śruty trafiając w tarczę zajmują w niej pewien obszar nazywany polem rozrzutu, który na ogół przyjmuje kształt poziomej elipsy. Punkty trafienia układają się najgęściej w pobliżu centrum elipsy. Środek pola rozrzutu śrutów nazywa się Średnim Punktem Trafienia (ŚPT) i jest wyznaczany geometrycznie na podstawie układu przestrzelin w tarczy. Tak naprawdę cały proces przestrzeliwania sprowadza się właśnie do ustawienia przyrządów tak, aby ŚPT pokrywał się z punktem celowania, na określonym (stałym), wybranym przez strzelca, dystansie. WYZNACZANIE ŚPT Przestrzeliwanie wiatrówki przeprowadza się oddając trzy-pięć strzałów do tarczy na wybraną odległość. W przypadku, kiedy jedna czy dwie przestrzeliny znajdują się w znacznej odległości od pozostałych, przy wyznaczaniu ŚPT nie bierze się ich pod uwagę, wychodząc z założenia, że odchylenie było spowodowane przyczynami niezależnymi od strzelca. Wyznaczanie ŚPT dla pięciu strzałów (rys 4.):
|
| KOREKCJA USTAWIENIA
PRZYRZĄDÓW CELOWNICZYCH Po wyznaczeniu ŚPT możemy określić kierunek i wielkość odchylenia ŚPT od punktu celowania, a następnie zmieniając ustawienie przyrządów celowniczych (rys. 5), zlikwidować odchylenie bądź sprowadzić je do akceptowalnego minimum.
Po pierwszej serii prawie zawsze należy zmieniać położenie szczerbinki w pionie i w poziomie. Na przestrzelonej tarczy dokonujemy linijką pomiarów współrzędnych ŚPT (X i Y) względem punktu celowania i zmieniamy położenie szczerbinki w wymaganych kierunkach o wartości proporcjonalne stosunkowi długości linii celowniczej (odległość: muszka – szczerbinka) do odległości celu. Przykład:
wtedy stosunek odległości do długości linii celowniczej wynosi 500 (25 000/500), czyli wartość przesunięcia szczerbinki powinna być 500 razy mniejsza niż wynoszą wielkości X i Y. Należy przesunąć szczerbinkę w poziomie w prawo o 0,04 mm (20/500) i opuścić w pionie o 0,05 mm (25/500). Wartości przesunięcia szczerbinki „o jeden klik” są na ogół podawane przez producentów w opisie technicznym wiatrówki. Przy okazji należy określić dewiację - średnią wartość odchylenia trafienia (można skorzystać z arkusza Excel’a i jednej z jego wbudowanych funkcji statystycznych: odchylenia standardowego) wg wzoru: D = Sqrt((n* (x12+ x22+ ... + xn2) – (x1+ x2+ ... + xn)2)/ (n*(n – 1)))gdzie:
 W naszym przypadku (rys. 6):
n = 5 D= Sqrt ((5 * (3,4 * 3,4 + 1,3 * 1,3 + 2,8 * 2,8 + 2,5 * 2,5 + 1,5 * 1,5) – ((3,4 + 1,3 + 2,8 + 2,5 + 1,5) * (3,4 + 1,3 + 2,8 + 2,5 + 1,5))) / 5 * (5-1))) D = Sqrt((5 * (11,56 + 1,69 + 7,84 + 6,25 + 2,25) – (11,5 * 11,5)) / (5 * 4) D = Sqrt(((5 * 29,59) – 132,25))/(20)) = Sqrt 0,785 = 0,886002 D = 0,89 cm Dewiacja jest ciekawym parametrem. Raz na kilka miesięcy warto ją wyznaczyć. Jeżeli delikatnie oscyluje wokół jednej wartości dla różnych dystansów: umiejętności strzeleckie lub możliwości wiatrówki osiągnęły kres – lepiej już być nie może. Jeżeli ma tendencję malejącą: ciągle podnosimy nasze umiejętności i wiatrówka jest OK. W przypadku wartości rosnących lub kiedy dewiacja przyjmuje wartości raz małe raz duże: albo nasze umiejętności „siadają” albo, co bardziej prawdopodobne – z wiatrówką dzieje się cos niedobrego. Wtedy należy przetestować swoje „oko i rękę” na innym sprzęcie i w razie zadawalających wyników zastanowić się nad „remontem kapitalnym” swojej wiatrówki. Po wyznaczeniu ŚPT, określeniu kierunków i wartości zmian ustawienia przyrządów celowniczych oraz wprowadzeniu poprawek, kiedy wyliczyliśmy średnie odchylenie, zawieszamy nową tarczę oraz przeprowadzamy całą operację przestrzeliwania na zadanym dystansie od początku. I tak do momentu kiedy ŚPT pokryje się z punktem celowania. |
| POPRWAKI W PIONIE I W
POZIOMIE Podczas składania się do strzału i po namierzeniu celu występuje konieczność uwzględnienia przynajmniej po jednym z warunków wymienionych w punkcie 1. i w punkcie 2. poniżej: 1. POPRWKI W PIONIE W trakcie strzelania należy wprowadzać poprawki mierząc wyżej lub niżej punktu w który chcemy trafić w przypadku:
Przy odrobinie cierpliwości (czyli wyjątkowo żmudnej pracy) można wykonać bardzo dokładną tablicę pionowych poprawek charakterystyczną dla danej wiatrówki, śrutu i odległości na jaką została przestrzelona (dprzest.).W tym celu należy oddać serię strzałów i wyznaczyć ŚPT dla każdej z tarcz rozmieszczanych i przestrzeliwanych kolejno, poczynając od odległości dmin do dmax ze stałą wartością przesunięcia tarczy ?d (rys. 7). Przykład: Dysponuję następującymi danymi (rys. 8):
gdzie:
Tak więc aby np. trafić z opisywanej wiatrówki (i oczywiście wymienionym śrutem) w cel znajdujący się w odległości 40 m należy dla dprzest. = 30 m mierzyć ok. 20 mm powyżej, a dla dprzest. = 50 m ok. 30 mm poniżej zakładanego punktu trafienia. Z wykresu wynika jeszcze jedna istotna informacja: dla dprzest. = 30 m w zakresie od 20 m do 30 m (kiedy np. mamy kłopoty z dokładnym określeniem odległości) trafimy w każdy cel znajdujący się na linii celowania w tych granicach. |
| 2. POPRWKI W POZIOMIE Zazwyczaj poprawki poziome są uwzględniane w trakcie strzelania w wietrzną pogodę lub gdy cel jest ruchomy. Wtedy po prostu mierzy się „z wyprzedzeniem” w lewo lub prawo w zależności od kierunku ruchu celu bądź strony, z której wieje wiatr. Największa trudność powstaje przy określeniu prędkości wiatru. Uważa się, że wiatr o prędkości do 2 m/s jest słaby, do 4 m/s średni (umiarkowany) a silny przy prędkości 8 m/s. Myśliwi określają prędkość wiatru z akceptowalną dokładnością korzystając z płóciennej chusteczki do nosa: chwytając chusteczkę palcami za dwa rogi i obserwując jej zachowanie. Jeżeli chusteczka lekko faluje – wiatr jest słaby, przy wietrze umiarkowanym odchyli się pod kątem 450 a przy silnym będzie unosić się poziomo. Wiatr boczny działający pod kątem 900 do trajektorii w sposób zauważalny wpływa na lekki, wystrzelony z małą prędkością śrut. Wiatr wiejący pod kątem ostrym 450 i mniej powoduje zboczenie śrutu o wartość dwukrotnie mniejszą niż w przypadku wiatru 900. Wiatr wiejący wzdłuż linii celowania zwiększy (lub zmniejszy) prędkość śrutu co spowoduje przybliżenie (lub oddalenie) punktu przecięcia trajektorii lotu śrutu z linia celowania. Nie pozostaje nic innego jak w trakcie strzelania w wietrzną pogodę określić „metodą chusteczki” prędkość wiatru oraz kąt pod jakim wieje a na tarczy każdorazowo czynić notatki by w domu dokonać analizy i spróbować usystematyzować oraz uśrednić otrzymane tą drogą dane. Natomiast odchylenie wynikające z derywacji (dla wiatrówek z lufą gwintowaną: zboczenie spowodowane ruchem wirowym śrutu i skierowane w kierunku wirowania) jest tak nieznaczne, przy czym doskonale maskowane przez rozrzut, że pomijane. tekst i rysunki: Andrzej Marek (ajotmarek@poczta.onet.pl) |
Dwie dowolne przestrzeliny (np. A i B, kolejność
trafiania w tarczę nie ma znaczenia) należy połączyć odcinkiem i podzielić go na
dwie równe części wyznaczając w ten sposób punkt C1. Z punktu C1
przeprowadzamy prostą do punktu trafienia C. Odcinek C1C dzielimy na
trzy równe części, wybieramy punkt leżący najbliżej p-ktu C1 i
oznaczamy go D1. D1 łączymy z przestrzeliną D.
Otrzymany odcinek (D1D) dzielimy na cztery równe części. Punkt
dzielenia odcinka D1D leżący najbliżej punktu D1
oznaczamy E1 i łączymy z punktem trafienia E. Odcinek E1E
dzielimy na pięć części. Punkt na odcinku E1E leżący najbliżej
punktu E1 jest właśnie szukanym ŚPT
Jeżeli ŚPT
znajduje się w stosunku do punktu celowania:
